สำนักพัฒนากลุ่มโรคร่วมไทย

ต้นทุนบริการผู้ป่วยนอกรายโรคจากข้อมูลผู้ป่วยรายบุคคลจากการศึกษาต้นทุนรายโรคระยะที่1

          ต้นทุนในการให้บริการผู้ป่วยนอก มีความแตกต่างกันในแต่ละบุคคลทั้งโรคที่เป็น โรงพยาบาลที่รักษา และอายุผู้ป่วย การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอต้นทุนบริการผู้ป่วยนอกรายโรคจากข้อมูลผู้ป่วยรายบุคคล ตามการวินิจฉัยโรค กลุ่มโรงพยาบาล และช่วงอายุ แหล่งข้อมูลที่ใช้คือข้อมูลต้นทุนผู้ป่วยนอกรายบุคคล ของโรงพยาบาล 40 แห่ง ที่เข้าร่วมโครงการวิเคราะห์ต้นทุนรายโรค ระยะที่ 1 รวม 4 ปีงบประมาณ (2561-2564) จำนวน 34,696,442 ครั้ง ซึ่งเป็นข้อมูลต้นทุนผู้ป่วยรายบุคคลในมุมมองของผู้ให้บริการ (provider perspective) ใช้วิธีการคำนวณต้นทุนบริการทางการแพทย์แบบมาตรฐานจากบนลงล่าง (Top-down method) วิธีต้นทุนจุลภาค (Bottom-up method) วิเคราะห์ต้นทุนรายโรคผู้ป่วยนอกเฉลี่ยต่อครั้งและต้นทุนรวม (ต้นทุนเฉลี่ยต่อครั้งXจำนวนครั้ง) ตามรหัสการวินิจฉัยโรคแรก (ICD-10-2016) 

          โดยก่อนการวิเคราะห์ได้ตัดข้อมูลที่ไม่มีรหัสและข้อมูลต้นทุนที่ผิดปกติออก คงเหลือข้อมูลในการวิเคราะห์ 29,895,693 ครั้ง (94.8%) ผลพบว่า หากไม่รวมผู้ป่วยนอกที่มารับบริการตรวจสุขภาพ และโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา (การคัดกรอง และการรับวัคซีน) พบว่า โรคที่พบบ่อยและต้นทุนบริการผู้ป่วยนอกสูง 3 ลำดับแรก คือ โรคความดันโลหิตสูง (I10) มีต้นทุนเฉลี่ยต่อครั้ง 963.6 บาท ต้นทุนรวม 1,436.7 ล้านบาท  โรคเบาหวาน (E119) 1,312.3 บาท ต้นทุนรวม 1,344.0 ล้านบาท และ โรคไตวายเรื้อรังระยะที่ 5 (N185) 2,021.1 บาท ต้นทุนรวม 1,089.6 ล้านบาท โดยโรงพยาบาลขนาดใหญ่ (300 เตียงขึ้นไป) มีต้นทุนเฉลี่ยต่อครั้งในการรักษาผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง 1,017.0 บาท โรคเบาหวาน 1,421.3 บาท และ โรคไตวายเรื้อรัง ระยะที่ 5 (N185) 2,095.0 บาท โรงพยาบาลขนาดเล็ก (น้อยกว่า 300 เตียง) โรคความดันโลหิตสูง (I10) ต้นทุนเฉลี่ย 1,017.0 บาทต่อครั้ง โรคเบาหวาน  1,421.3 บาท และ โรคไตวายเรื้อรัง ระยะที่ 5 (N185) 2,095.0 บาท 

          ผู้ป่วยเด็ก (แรกเกิดถึงอายุไม่เกิน 15 ปี) โรคที่พบบ่อยและมีต้นทุนรวมสูงสุด คือ โรค Disturbance of activity and attention (F900) ต้นทุนเฉลี่ยต่อครั้ง 1,278.8 บาท ต้นทุนรวม 119.4 ล้านบาท รองลงมา คือ โรคไข้หวัดทั่วไป (J00) ต้นทุนเฉลี่ยต่อครั้ง 496.8 บาท ต้นทุนรวม 74.4 ล้านบาท และ Caries of dentine (K021) ต้นทุนเฉลี่ยต่อครั้ง 1,426.2 บาท ต้นทุนรวม 76.2 ล้านบาท ผู้ป่วยวัยแรงงาน (อายุ 15 ถึง 60 ปี) โรค Unspecified human immunodeficiency virus [HIV] disease  มีต้นทุนรวมสูงสุด 713.6 ล้านบาท ต้นทุนเฉลี่ยต่อครั้ง 2,884.8 บาท รองลงมา คือ โรคเบาหวานชนิดที่ 2 (E119) ต้นทุนรวม 579.8 ล้านบาท ต้นทุนเฉลี่ยต่อครั้ง 1,22.5 บาท และโรคความดันโลหิตสูง (I10) ต้นทุนรวม 540.4 ล้านบาท ต้นทุนเฉลี่ยต่อครั้ง 863.1 บาท 

          ผู้ป่วยสูงอายุ (อายุมากกว่า 60 ปี) โรคความดันโลหิตสูง (I10) มีต้นทุนรวมสูงที่สุด 891.5 ล้านบาท ต้นทุนเฉลี่ยต่อครั้ง 1,037.9 บาท รองลงมาเป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2 (E119) ต้นทุนรวม 756.4 ล้านบาทต้นทุนเฉลี่ยต่อครั้ง 1,395.1 บาท และโรคไตเรื้อรังระยะที่ 5 (N185) ต้นทุนรวม 552.7 ล้านบาท ต้นทุนเฉลี่ยต่อครั้ง 2,041.8 บาท 

          สรุป การศึกษานี้ได้ทำการศึกษาต้นทุนในการให้บริการผู้ป่วยนอกโดยให้ความสำคัญกับโรค โรงพยาบาลที่รักษา และอายุของผู้ป่วย มุ่งเน้นต้นทุนที่เกิดขึ้นจริงในการดูแลรักษาผู้ป่วยแต่ละบุคคล ซึ่งมีต้นทุนแตกต่าง อันจะเป็นข้อมูลสำคัญสำหรับนักวิชาการ, ผู้ให้บริการ, นักวิจัย และผู้กำหนดนโยบาย เห็นความสำคัญและนำไปใช้ประโยชน์ในการคำนวณงบประมาณ รวมถึงการจัดสรรทรัพยากรให้หน่วยบริการอย่างเหมาะสมต่อไป

หลักการและเหตุผล

          วิธีการจ่ายเงินแก่ผู้ให้บริการมีความสำคัญมากในระบบการคลังสุขภาพเนื่องจากมีผลต่อพฤติกรรมการให้บริการ⁽¹⁾  การจ่ายเงินสำหรับบริการผู้ป่วยนอก หลักประกันสุขภาพของไทย มีรูปแบบการเบิกจ่ายที่แตกต่างกัน อันเนื่องมาจากมีบริบท ข้อบังคับทางกฎหมาย และระบบบริหารจัดการกองทุนที่แตกต่างกันในหลายประเด็น เช่น การจ่ายเงินแบบเหมาจ่ายรายหัว (capitation) ของกองทุนหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า⁽²⁾ และประกันสังคม⁽³⁾ การจ่ายเงินตามรายการ Fee For Services สำหรับผู้ป่วยนอกของกองทุนสวัสดิการข้าราชการ⁽⁴⁾ และการจ่ายตามรายการ Fee Schedule ของสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ เขตกรุงเทพมหานคร⁽²⁾และการจ่ายตามรายการ Fee Schedule ของสถาบันการแพทย์ฉุกเฉิน กระทรวงสาธารณสุข⁽⁵⁾ ซึ่งถือเป็นความเสี่ยงที่ทำให้ผู้มีสิทธิการรักษาคนละระบบได้รับการบริการด้านสุขภาพมากหรือน้อยกว่าที่ควรได้รับตามมาตรฐานการแพทย์ที่ดีต้นทุนหมายถึงค่าใช้จ่ายที่เป็นตัวเงินและไม่เป็นตัวเงินเพื่อให้ได้มาซึ่งบริการ โดยการบริการของโรงพยาบาลจะประกอบไปด้วย บริการที่สำคัญ 2 รูปแบบ คือ บริการผู้ป่วยนอกและบริการผู้ป่วยใน ซึ่งการศึกษาต้นทุนส่วนใหญ่จะศึกษาต้นทุนเป็นค่าเฉลี่ยผู้ป่วยนอกต่อครั้ง⁽⁶⁾ ไม่สามารถแยกความแตกต่างในรายละเอียด เช่น คุณลักษณะของผู้ป่วย เช่น เพศ อายุ โรคหรือความเจ็บป่วยฯลฯ  วิธีการรักษา รวมทั้งผู้รักษาที่แตกต่างกัน ซึ่งส่งผลให้การใช้ทรัพยากรในการรักษาพยาบาลแตกต่างกัน ถึงแม้จะการศึกษาต้นทุนการเจ็บป่วยของผู้ป่วยแต่ละโรคอยู่บ้าง แต่ทำการศึกษาเป็นการเฉพาะ (project-by-project)^{(7, 8)} การศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอต้นทุนบริการผู้ป่วยนอกรายโรคจากข้อมูลผู้ป่วยรายบุคคลที่เป็นผลผลิตของการศึกษาต้นทุนรายโรคระยะที่ 1 เพื่อแสดงถึงต้นทุนบริการผู้ป่วยนอกที่สะท้อนต้นทุนบริการที่แท้จริงของผู้ป่วยนอกแต่ละบุคคลตามการวินิจฉัยโรค ลักษณะการให้บริการในแต่ละกลุ่มโรงพยาบาล และตามกลุ่มอายุ

ต้นทุนบริการผู้ป่วยนอก, ต้นทุนผู้ป่วยรายโรค, ต้นทุนผู้ป่วยนอกของผู้สูงอายุ, Outpatient service costs, Outpatient costs per disease, Outpatient costs for the aged

ดาวน์โหลดบทความวิจัยฉบับเต็ม :: ต้นทุนบริการผู้ป่วยนอกรายโรคจากข้อมูลผู้ป่วยรายบุคคลจากการศึกษาต้นทุนรายโรคระยะที่ 1.pdf

Powered by Froala Editor